Kolomb’un yumurtası
Geçenlerde Selçuk Tepeli kullanmıştı bu sözü; Kolomb’un yumurtası (egg of columbus) diye…. Merak ettim ve araştırdım.
Rivayete göre Kardinal Mendoza bir davet sırasında Amerika kıtasının keşfini çok önemli bir olay olarak nitelemiş ve bunu gerçekleştiren Kristof Kolomb’a övgüler yağdırmıştı. Sonuçta bu, bir insanın dayanma gücü ve kararlığının göstergesi ve mücadeleden vazgeçmezliğinin neticesi elde edilen üstün bir başarıydı.
Bu konuşmayı dinleyen asil İspanyol beyleri duyduklarından pek rahatsız olmuşlardı. Özellikle bir Cenevizli bir yabancının böyle büyük bir övgüye layık görülmesi onları rahatsız etmişti. “Yeni dünya denilen yere giden yol hiç te sanıldığı kadar zor değildi” dediler. “Dünyanın denizi apaçık karşımızda duruyor hiç bir İspanyol denizcisi hedefi şaşırmazdı.” Soylu gülüştüler ve “herkes yapabilirdi” diye bağırışlar duyuldu ortamda.
Söz alan Kolomb “ben kendi adıma bir şeyler kazanma tutkusundan çok uzaktayım” diye başladı konuşmasına ve devam etti: Dünyada bir çok iş vardır, birisi size gösterdikten sonra “aa ne kadar kolaymış bunu herkes yapar” der bir çok insan. Hizmetliden bir yumurta getirmesini ister. Yumurta gelince devam eder; “Şimdi siz soylu beylerden bir ricam olacak,” (bir asilzadeye dönerek) “Siz ekselansları şu elimde gördüğünüz yumurtanın, dik olarak masanın üstünde durmasını sağlayabilir misiniz acaba?”
Ekselans yumurtayı bir tarafından tutar, öteki tarafını çevirir, başka türlü dener ama başaramaz ve elindeki yumurtayı bir başka beye verir. O da başaramaz ve bir başkasına verir.
Kimse başaramayınca, bu mümkün değil, yapılamaz diye başrışır beyler. Kolomb, “tabi mümkündür, ben yapacağım ve siz bunu herkes yapar” diyeceksiniz diye yanıtlar beyleri.
Mırıltılar içerisinde Kolomb yumurtayı eline alır ve hafif bir vuruşla yumurtanın, sivri ucunu kırmadan içeri doğru giden kabuğun üstünde durmasını sağlar. Bu arada beyler, aaa bunu herkes yapar diye bağırırlar.
Kolomb onları şöyle yanıtlar; “Doğru herkes bunu yapabilir beyler, ama fark, sizin bunu yapabileceğiniz, fakat benim yapmış olmamdır.”
Kolomb’un yönteminde aslında bir çözüm yoktur, hile vardır. Ancak hile yoluyla da olsa, ama ZEKİCE bir şekilde sonuca ulaşılmıştır.
Diğer yandan Kolomb’un yumurtası, bir sorunun basitçe çözüleceğinden başka bir şeyi de işaret eder: bir sorunun çözümü için, mevcut koşullardan ve koşullanmalardan kurtulmak, bazen de, sorunun ve çevrenin koşullarını değiştirmek gerektiğini gösterir. Buna “zekâ” demek doğru olur. Zekâ, içgüdü ve alışkanlıklarımız duruma uyum sağlamamıza yetmediği zaman devreye giren ve uyumu olanaklı kılan kabiliyetimizdir.
Kolomb’un yumurtası hikayesi böyleymiş. Farklı düşünmek kısaca. Kıssadan hisse başarı için detaylarda boğulmadan evvela basit düşünmek gerek. Kolay yoldan yürümek. Herkesin yapabileceği ama kimsenin yapmadığı veya aklına bile getirmediği şeyleri başarmak o kadar zor değil. Önemli olan aklı kullanmak, hedefe odaklanmak ve cesaretle yürümek. Hepsi bu.
NOT: Bu terimi belki de ilk kez rahmetli Süleyman Demirel 1987 yılı bütçe görüşmelerinde vaktin iktidar partisini eleştirirken kullanmıştı. Demirel, enflasyonun toplumun dar gelirli kısmını zorladığına ve dar gelirli kesimin enflasyonun altında ezilmeden bu durumdan kurtulamayacağına vurgu yapmıştı. Aynı şekilde enflasyonu düşürürken de dar gelirli vatandaşların sıkıntı çekmeyeceği iddiasının gerçeği yansıtmadığını, bunda bir hile olduğunu ifade etmişti. (Kaynak: Odatv)