İzmir’e has kelimeler sözlüğü
İzmir…. müstesna, mucizevi, harika, güzel şehir. İnsanıyla, sahilleriyle, her bir ilçesinin ayrı tadıyla, kurucu kahramanlarımızdan ismini aldığı meydanlarıyla, numaralanmış sokakları ve caddeleriyle Cumhuriyet’e tanıklık etmiş, acılar ve zaferler yaşamış tarihi şehir… Sayısız göçmene ev sahipliği yapan, turistik, medeni, sevgi dolu demokratik yaşam alanı…
Yılların tecrübesi, birikimi ve sosyalleşmesi ile kültürü etkilenmiş, aydınlığı esas kabul etmiş, Cumhuriyet sevdalısı yaşanası memleket…
Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün en çok sevdiği, annesinin mezarını bile teslim ettiği, sevdalısı olduğu şehir…
Buranın insanları güzeldir, lisanı güzeldir, anlayışı, bakışı, çözüşü güzeldir.
Türkçe’nin en güzeli konuşulan bu güzel yurtta yerel lisan onlarca kültürden etkilenerek değişmiş ve kendine has bir mahiyet kazanmıştır. İşte anlayışı, kültürü, değişimi, tarihi çok güzel yansıtan o yöresel kelimelerden bazıları….
Gazi; Gazi Mustafa Kemal Atatürk
Asansör; Karataş’ta tarihi asansör
Çiğdem; çekirdek
Kıbrıs Şehitleri; Alsancak’ta popüler ve kalabalık alışveriş merkezi
Kızlar ağası; Tarihi kızlar Ağası hanı
Kemeraltı; Konak’taki Kapalı çarşı benzeri tarihi pazar
Asfalya; sigorta
Domat; Domates
Lokma; hayır için sokak aralarında dağıtılan, yuvarlak şekilli ücretsiz tatlı.
Bomba; içi çikolatalı, beyaz görünümlü enerji veren kurabiyemsi bir tatlı.
Darı; Mısır
Gevrek; simit
Kordon; Alsancak Konak arası sahil kesiminin adı
Boyoz; Mayasız hamurdan yapılan yuvarlak, yağlı, İzmir böreği.
Yemiş – bardacık; İncir
bango; mutfak tezgahı
Klorak; çamaşır suyu
Meşe; bilye
Mandalin; mandalina
Garaj; Otogar
Çıntar; yenebilen, protein değeri yüksek turuncu renkli mantar
Ahret, ahiret; annelerin kızlık arkadaşı kanka kızlar
Cılk; bozuk, sulu
Çaput; bez parçası
Bayramyeri; Varyantın üst başında bulunan geniş düzlük ve kavşağın adı
Entari; Fistan, Kadın elbisesi
Gocuk, gocuf; Mont
Hora geçmek; Makbule geçmek
Irgalamak; İlgilendirmek
Kanırmak; Zorlamak
Gavur; Düşman, kafir
Keşkek; buğdaydan yapılan yemek, çoklukla düğünlerde kullanılır
Kumru; Peynir, Domates, Yeşil Biberden oluşan özel simit ekmeğe yapılan sandviç
Paso; Aylık ücretsiz seyahat kartı (Mavi Akbil gibi)
Pişi; Ekmek hamurunun kızartılmasıyla pişirilir bir tür poğaça
Seyrimek, seyirmek; Göz atması, tik
Yengen; Karışık sandviç (İçinde zorla kapanacak kadar bol salam, sosis, sucuk, kaşar olan)
35,5; Karşıyaka
tantanlar; “çingeneler”
Gıda; gıda çarşısının adı
Varyant; Konak’a inen dönemeçli tarihi yolun adı
çemkirmek; suratına bağırmak
Maşrapa; Bardak
Dinelmek; Ayakta durmak
Tav olmak; Sinirlenmek
Şişarka; Kırmızı dolmalık biber
Çuçka; Turşuluk biber
Pastiç; Ay çöreği
Cillop; uymuş, oturmuş, güzel, mis gibi
Cankuş; kanka
Kahve; Kahvehane, kıraathane
İzmir’e has kelimeler sözlüğü bunlarla sınırlı değil elbet… Kim bilir belki bir gün Belediye, valilik yahut ilgili bakanlıklar bir çalışma yapar da tarihimizle birlikte yaşayan bu yerel lisanı ebedileştirir…. Kim bilir.